De aankondiging van grote bezuinigingen en hervomingen in de zorg door het vorig kabinet is niet zonder gevolgen gebleven. Het ziekteverzuim blijkt flink gestegen sinds 2012. Voornaamste reden: werkstress. De Trouw meldt dat bijna zes procent van verpleegkundigen, therapeuten, artsen, psychologen en ander zorgpersoneel vorig jaar ziek thuis zat. Dat is 16 procent meer dan in 2013. De stijging komt bijna geheel door medewerkers die drie maanden tot een jaar thuis zitten, vaak omdat zij klachten hebben door de hoge werkdruk.
Dat langdurige verzuim kostte de zorgsector alleen al vorig jaar 567 miljoen euro, blijkt uit berekeningen van Trouw. De cijfers komen van Vernet Verzuimnetwerk en pensioenfonds PFZW. Vernet houdt al ruim twintig jaar bij hoe groot het verzuim is in de zorg en wat dat kost. Dat berekent het bedrijf per fte, per voltijdbaan dus. In 2017 kwamen zij uit op ruim 4800 euro. In 2013 waren zorgorganisaties 3900 euro per fte kwijt omdat er minder zieken waren voor wie zij loon moesten betalen en omdat ze minder vervangende krachten hoefden in te huren.
Met deze bedragen en personeelsgegevens van het pensioenfonds in de zorg PFZW is een berekening te maken van de totale verzuimkosten. Die kwamen in 2013 uit op 2,75 miljard en vorig jaar op 3,31 miljard euro: een verschil van ruim een half miljard euro.
Werkstress
Het verschil wordt veroorzaakt door wat directeur van Vernet Marieke Schurink ‘beïnvloedbaar verzuim’ noemt. Niet beïnvloedbaar is kortdurende afwezigheid door bijvoorbeeld griep. Verzuim door werkdruk is wel te voorkomen. “Van de organisaties waarvoor we de verzuimgegevens bijhouden, hoor ik vaak dat werkstress de oorzaak is van langdurig verzuim.”
Als Schurink vraagt naar de oorzaak van de werkstress, krijgt zij vaak te horen dat het te maken heeft met de bezuinigingen van de afgelopen jaren. Tienduizenden zorgmedewerkers verloren hun baan. Daarnaast is de zorg die medewerkers moeten leveren complexer omdat de patiënten ouder zijn en meer mankeren. “Je komt tegenwoordig alleen in het verpleeghuis als je heel veel zorg nodig hebt.”
Over het algemeen geldt: hoe jonger, des te lager het verzuim. “Ouderen krijgen eerder te maken met chronische klachten aan gewrichten”, zegt Schurink. “Maar bij jongeren zie je meer uitval door mentale problemen. Wat opvalt is dat tegenwoordig het ziekteverzuim in alle leeftijdscategorieën stijgt. Dat was tot vier jaar geleden niet zo.”
Een oudere werknemer die ziek wordt, is duurder dan een jongere. Dat is goeddeels een salariskwestie. De zieke medewerker moet natuurlijk ook worden vervangen, want het werk blijft liggen. In de ziekenhuizen is dit over het algemeen goed geregeld, zegt Schurink, maar in de verpleeghuizen komt het geregeld voor dat de collega’s een stapje harder moeten lopen, wat weer zorgt voor nog hogere werkdruk.
Volgens gezondheidseconoom Guus Schrijvers functioneert de zorg alleen goed als de medewerkers tevreden zijn. “Anders krijg je ziekteverzuim, fouten en mensen die op de rem trappen en niet een uurtje over willen werken.” Het beleid van het vorige kabinet noemt hij dan ook ‘een grote fout’. “Zelfs politici van rechtse signatuur zijn altijd om forse bezuinigingen in de zorg heengelopen. Ook de Britse premier Thatcher durfde het in de jaren tachtig niet aan.”
Onzekerheid
Toch zit de echte ontsporing in de zorg niet zozeer in de bezuinigingen, zegt Schrijvers, maar in de enorme onrust die Rutte II veroorzaakte door naast de bezuinigingen een grote hervorming door te voeren. Veel zorg werd van de rijksoverheid overgeheveld naar gemeenten. Dat leidde tot onzekerheid en een hogere werkdruk bij het personeel. “Ze hadden beter eerst kunnen bezuinigen en pas nu de decentralisatie doorvoeren”, zegt Schrijvers. “Er is vaak genoeg gewaarschuwd om het niet tegelijkertijd te doen. Je ziet de gevolgen.”
Bron: Trouw
