In sommige landen moet iedereen die in de zorg werkt zich per september verplicht vaccineren. In Frankrijk zijn inmiddels drieduizend zorgmedewerkers tijdelijk geschorst na het negeren van de vaccinatieplicht. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens oordeelt dat landen hun burgers kunnen verplichten zich te laten inenten. In Nederland is een vaccinatieplicht voor zorgmedewerkers nog niet aan de orde, maar wat zou nu wel of niet kunnen volgens de Nederlandse wet?
De Nederlandse overheid mag mensen niet zomaar dwingen tot vaccinaties. Alle politieke partijen zijn voor zelfbeschikking en integriteit van het lichaam. Als de overheid dit wil veranderen, moet dit eerst wettelijk worden vastgelegd. Dus dwingen mag niet. En vrij dringend erop aansturen, met andere woorden een indirecte vaccinatieplicht hanteren? Dat mag wel. De Gezondheidsraad heeft bepaald dat er sprake van dwang is als er geen andere optie meer is dan vaccineren: als een ongevaccineerde geen toegang meer krijgt tot essentiële diensten of een boete krijgt als hij over straat loopt. Alles wat daar niet onder valt is geen dwang, maar drang. De redenering daarachter is dat je niet per se naar het café hoeft te gaan.
Instellingen en bedrijven hebben op grond van de wet de vrijheid om een vaccinatiebewijs te vragen bij toegang tot voorzieningen, zegt de Gezondheidsraad. Een dergelijke maatregel vraagt altijd een afweging van belangen en mag niet leiden tot verboden uitsluiting, discriminatie of schending van privacyregels. Het is dus mogelijk dat private partijen vaccinatiebewijzen gaan inzetten om bijvoorbeeld de toegang tot een zorginstelling te reguleren. Dit onder andere om de gezondheid van de bezoekers of bewoners te beschermen. Private partijen moeten volgens de Gezondheidsraad altijd de afweging maken of het vaccinatiebewijs een gerechtvaardigd doel dient en de voordelen opwegen tegen de nadelen.
Concreet betekent dit dat in sommige uitzonderlijke situaties het denkbaar is dat er geen goed alternatief voor het vaccineren bestaat. En dat een ongevaccineerde werknemer niet meer in staat is om zijn eigen werk te doen. Denkbaar is dat een werkgever van een ongevaccineerde thuiszorgmedewerker die met kwetsbare mensen werkt, de medewerker niet overal meer wil of kan inzetten vanwege de verantwoordelijkheid naar de cliënten. Een werkgever dient dan te onderzoeken of het werk op een andere manier georganiseerd kan worden. Of dat de medewerker herplaatst zou kunnen worden.
Bronnen: De Volkskrant, Het Parool, Nu.nl, ORnet, Gezondheidsraad
