Veel ouderen die een paar weken in het ziekenhuis belanden, kunnen bij thuiskomst ineens minder onafhankelijk door het leven. Zorginstellingen kunnen een deel van deze problemen mogelijk voorkomen door de patiënten meer aandacht te geven, blijkt uit nieuw onderzoek van de Universiteit van Tilburg.
‘Je ziet dat veel ouderen na hun ziekenhuisopname ineens geen boodschappen meer kunnen doen of zichzelf niet kunnen aankleden, terwijl dat niets te maken heeft met de reden van de opname zelf’, vertelt Hanneke van der Meide, die woensdag op het onderwerp promoveert. De vakliteratuur laat zien dat deze problemen spelen bij 30 à 60 procent van de opgenomen 70-plussers.
De promovendus volgde vijftien ouderen tijdens hun ziekenhuisopname en onderzocht hoe zij deze periode ervoeren. ‘Er is al veel onderzoek gedaan naar fysieke oorzaken van het probleem, zoals lang stilliggen’, zegt van der Meide, ‘maar ik wilde bekijken of ook sociale en psychologische factoren een rol spelen.’
Kwetsbare patiënten
Juist in dat opzicht hebben opgenomen ouderen het zwaar, blijkt uit haar studie.
‘In het ziekenhuis gebeurt veel met ouderen dat ze niet begrijpen en eng vinden, terwijl hulpverleners weinig tijd nemen om uit te leggen wat de bedoeling is. Deze kwetsbare patiënten durven daarbij zelf vaak niet om hulp of uitleg te vragen.’- Hanneke van der Meide
Uiteindelijk kunnen ouderen zich hierdoor eenzaam, angstig en apathisch gaan voelen, wat kan leiden tot een verlies van zelfstandigheid. Als voorbeeld noemt ze de kaart met de ontslagdatum, die aan het bed van de patiënt hangt. ‘Voor het ziekenhuis is dat een manier om aan te geven wanneer ze denken dat iemand het bed verlaat, maar een oudere denkt al gauw dat hij uiterlijk op die dag weg moet zijn. Als hij zich nog helemaal niet beter voelt, is dat eng.’
Een ander voorbeeld is de rode knop waarmee een patiënt om hulp kan roepen. De promovendus kwam patiënten tegen die niet op de knop durfden te drukken als ze moesten plassen en daarbij hulp nodig hadden, omdat ze niet tot last wilden zijn. ‘Een andere patiënt durfde zelfs niet op de knop te drukken toen hij zich benauwd voelde. Totdat het echt heel slecht met hem ging, en zelfs zijn familie erbij werd geroepen.’
Volgens van der Meide kunnen hulpverleners veel problemen voorkomen door iets meer tijd te besteden aan de ouderen, meer uit te leggen en vaker te vragen hoe het met ze gaat. ‘Hierdoor creëer je een sfeer waarbij de patiënt zich op zijn gemak voelt en ook om hulp durft te vragen.’
De onderzoekster denkt niet dat dit tot tijdverlies hoeft te lijden. ‘Je voorkomt er namelijk veel ellende mee. Als iemand tot het laatste moment wacht voordat hij om hulp vraagt, worden de problemen groter en kost het meer tijd om ze op te lossen.’
Aandacht toegenomen
Het risico op zelfstandigheidsverlies is in ziekenhuizen zeker aanwezig, erkent ook internist Willem Blok van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam. Maar volgens Blok zijn zorginstellingen al druk bezig om dit te voorkomen. ‘Doordat er zoveel ouderen bij zijn gekomen in de zorg, is de aandacht voor dit probleem de afgelopen tien jaar toegenomen. Ziekenhuizen doen er tegenwoordig van alles aan om in de behoeften van ouderen te voorzien.’
Blok wijst erop dat ziekenhuizen bij binnenkomst van patiënten eventuele ‘kwetsbaarheidsfactoren’ in kaart brengen. Hierbij wordt niet alleen gekeken naar de fysieke aandoeningen van een patiënt, maar ook naar psychische problemen. ‘Bij patiënten die angstig zijn of in de war, controleren we regelmatig hoe ze zich voelen en of ze goed slapen. Ook weten we dat we de tijd moeten nemen en geduld moeten hebben om zaken goed uit te leggen.’
Toch vallen niet alle problemen te voorkomen, denkt Blok. ‘Hoe goed we het ook doen, het zal altijd beter kunnen. Een ziekenhuis blijft een plaats die je beter kunt mijden, ook voor jonge mensen. Het is een onbekende en niet vertrouwde plaats, waar mensen zich angstig kunnen voelen. Kortom: het wordt nooit zo leuk als thuis.’
Bron: Volkskrant
