Twijfel je soms bij een cliënt met een multiculturele achtergrond of hij of zij wel echt dementie heeft? De diagnose voor hen kan veel nauwkeuriger. Want wat zegt een taal- of geheugentest over de uitslag als die persoon de plaatjes van die test niet herkent. Vaak staan er voorwerpen op die hij of zij nooit eerder heeft gezien. Promovendus, en inmiddels neuropsycholoog Sanne Franzen heeft speciaal voor hen nieuwe taal- en geheugentesten ontwikkeld waardoor de diagnose dementie nauwkeuriger worden gesteld bij mensen met een multiculturele achtergrond.
Diagnose is zo belangrijk omdat je behandelbare aandoeningen wilt uitsluiten en vaststellen wat er aan de hand is. In veel steden wonen veel eerste generatie arbeidsmigranten. Deze groep is aan het vergrijzen en heeft een grotere kans op dementie, door bijvoorbeeld hart- en vaatziekten. Onder hen zijn best veel mensen met diabetes. Als je bloedsuiker schommelt, kun je ook geheugenproblemen ervaren. Dan kan het lijken alsof iemand dementie heeft.
Ook een lagere sociaaleconomische status vergroot de kans op dementie. Vaak komen deze mensen pas in een later stadium met dementie op de polikliniek, dan in Nederland geboren leeftijdsgenoten. De eerste tekenen worden gemist. Als dan ook de testen niet zijn afgestemd op de doelgroep, komen deze mensen minder vaak in aanmerking voor bepaalde behandelingen of geneesmiddelenonderzoek.
Wat is het verschil tussen de nieuwe en oude testen? In de huidige taaltests staan bijvoorbeeld plaatjes van een iglo van ijs, een kind op stelten en dieren zoals een bever. De test is bedoeld om problemen te meten met het-op-woorden-komen, een bekende klacht bij dementie. Iemand die in Nederland is geboren zal de plaatjes herkennen, maar het kan goed dat iemand die uit Turkije komt nog nooit een bever heeft gezienen kan een iglo misschien ook verwarren met een steenoven.
Met de herziene visuele associatie test wordt het geheugen onderzocht. Patiënten moeten combinaties onthouden: eerst zien ze bijvoorbeeld een plaatje van een stoel en daarna zien ze een plaatje met een egel op die stoel. Vervolgens moeten ze even later bij het plaatje met de lege stoel kunnen vertellen welk dier er op de stoel zat.
De nieuwe taal- en geheugentest zijn onderdeel van een hele serie testen, waarmee neuropsychologen proberen vast te stellen of er iets is veranderd in het functioneren van een patiënt. Het is belangrijk om rekening te houden met de belevingswereld en de conditie van patiënten. Is iemand fit als de testen worden afgenomen of moe en somber? De testen kunnen ook beïnvloed worden door achteruitgang van het zicht. Het is echt maatwerk.
Tips voor professionals:
- Gebruik de meest geschikte instrumenten voor de patiënt die je wilt testen. Met andere woorden: probeer je in te leven in de belevingswereld van de patiënt en verdiep je in zijn of haar achtergrond.
- Blijf je voortdurend bewust van de invloed van taal, cultuur en opleiding op de resultaten;
- Als er geen tolk aanwezig is, benadruk dan bij de familie dat het belangrijk is dat zij de vragen aan en van de behandelaar alleen letterlijk vertalen en de patiënt daarin niet helpen;
- Controleer of de patiënt de vragen daadwerkelijk heeft begrepen, omdat tolken een vraag soms ook verkeerd kunnen interpreteren.
- Wees voorzichtig met het trekken van conclusies bij culturele barrières. Mensen met een andere achtergrond kunnen soms op een andere manier praten over hun klachten dan je zelf zou doen.
Bron: amazingerasmusumc.nl
